Psikoloji Ne Demek?

Psikoloji tanımı, insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalı şeklinde açıklanabilir. Psikoloji bilimi, temelde davranışların altında yatan nedenler ile ilgilenir ve davranış, duygu, düşünce ve algı gibi zihinsel süreçleri açıklamaya çalışır. Son dönemde bitkilerin psikolojisi üzerine de araştırmalar yapılmaya başlamıştır.

Psikoloji kelimesi kısaca ruh bilimi, ruh araştırması anlamına gelir. 16. yüzyılda Marko Marulić'in ortaya attığı bu kelimeyi etimolojik olarak incelediğimizde Yunancada "ruh" anlamına gelen ”ψυχή" (psiyçē) ve "araştırma, bilgi" anlamına gelen "λογία" (logia) kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulduğunu söyleyebiliriz.

İnsan Psikolojisi Nedir?

İnsan psikolojisi, insanların zihinsel, davranışsal, duygusal süreçlerinin ve algı, duyum gibi faaliyetlerinin incelenmesini sağlayan bir alandır. İnsan psikolojisi ile ilgili araştırmalar ağırlıklı olarak insan davranışının altında yatan nedenler ile ilgilenmiştir. Böylece psikolojik bozukluklar yaşayan kişilerin neden bu tarz hastalıklar yaşadığı daha iyi anlaşılır ve sorun daha kolay çözülür.

İnsan psikolojisi üzerine yapılan araştırmalar, insanların kişilik, benlik, kaygı ve stres düzeyi, algılama biçimleri gibi her türlü ruhsal süreçleri ile ilgilidir. Bu araştırmalar, kalitatif (nitel) ve kantitatif (nicel) bilimsel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılır. Örneğin psikoloji biliminde daha çok deney, gözlem, test gibi yöntemler kullanılarak analiz yapılır.

Psikolojinin Kurucusu

Psikolojinin kurucusu Alman psikolog Wilhelm Wundt'tur. Wilhelm Wundt, Almanya'nın Leipzig şehrinde 1879'da kurduğu ilk psikoloji laboratuvarı ile psikoloji biliminin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Modern psikolojinin kurucusu olarak kabul edilen Wilhelm Wundt, kendisini psikolog olarak tanımlayan ilk kişi olmasıyla da bu alanda öncü olmuştur. Wundt, Leipzig’de açtığı laboratuvarda yaptığı deneyler ile deneysel psikolojinin kurulmasını sağlamış ve yapısalcılık ekolünün kurucularından biri olarak tarihe geçmiştir. Yapısalcılık akımı, zihnin yapısını incelemeyi temel almakta ve birçok kuramın oluşumuna katkı sunmaktadır.

Psikolojinin Konusu Nedir?

Psikolojinin konusu; insan, hayvan ve bitkilerin yani canlıların gözlem ve deney metotlarıyla incelenebilen davranışlarıdır. Dolayısıyla psikoloji biliminin temel konuları arasında duyum, algı, düşünce, davranış, duygu durumu, zihinsel süreç, biliş gibi kavramlar yer alır.

Psikolojinin tanımında yer alan kavramlardan hareketle konularının neler olduğu daha iyi anlaşılabilir: “Organizmanın davranışları ile davranışlarının altındaki zihinsel süreçleri inceleyen pozitif bilim dalı”. Bu tanımda geçen organizma, davranış, zihinsel süreç ve pozitif bilim kavramlarının her biri, psikoloji biliminin temel konuları arasında yer alır.

Psikolojinin Amaçları Nelerdir?

Psikolojinin amaçları organizmaların (insan, hayvan, bitki) davranış, duygu, algı ve düşünme süreçlerini, bu süreçlerin altında yatan nedenleri, zihinsel yapısını anlayıp tanımlamaya çalışmaktır. Bunun için deney ve gözlem gibi metotlar kullanılarak gözlenebilen ve ölçülebilen davranışlar analiz edilir. 

Psikolojinin amacı kısaca çeşitli bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak canlıların davranışlarını anlamaya çalışmaktır. Bu sayede canlı davranışlarını önceden kestirmek ve kontrol etmek mümkün hale gelir. Nitekim siyaset ve medya alanında sıklıkla kullanılan manipülasyon teknikleri, bu bilim dalının hedeflerine yöneliktir.

Psikolojinin Alt Dalları Nelerdir?

Psikolojinin alt dalları şunlardır:

1. Klinik psikoloji
2. Sosyal psikoloji
3. Eğitim psikolojisi
4. Deneysel psikoloji
5. Danışmanlık psikolojisi
6. Adli psikoloji
7. Endüstri ve örgüt psikolojisi
8. Fizyolojik psikoloji
9. Biyolojik psikoloji
10. Psikometrik psikoloji
11. Spor psikolojisi
12. Sağlık psikolojisi
13. Bilişsel psikoloji
14. Gelişim psikolojisi
15. Kişilik psikolojisi
16. Karşılaştırmalı psikoloji

1. Klinik psikoloji

Psikolojinin alt dalları temel olarak uygulamalı ve deneysel olmak üzere ikiye ayrılır. Eğitim, deneysel, fizyolojik, spor, sağlık, endüstri ve örgüt psikolojisi ile klinik psikoloji uygulamalı alana girerken sosyal, bilişsel, gelişim, kişilik psikolojisi ile karşılaştırmalı psikoloji deneysel alana girer..

Psikolojinin alt dalları arasında en çok karşımıza çıkan alanlardan biri klinik psikolojidir. İnsan davranışları ve zihinsel süreçleriyle ilgili bozuklukların tanı ve tedavisinde görev alan bir uzmanlık alanıdır. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yazılan Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda (DSM) hastalıkların tanı ve tedavi yöntemleri belirlenmiştir. 

Klinik psikolog olmak için üniversitede Psikoloji Bölümü’nü bitirip klinik psikoloji alanında yüksek lisans yapmak gerekir. Klinik psikologlar DSM kriterlerine göre danışanı analiz eder ve gerekli tedaviyi uygular.

2. Sosyal Psikoloji

Sosyal psikoloji, toplumun bireylerin ruh hali üzerindeki etkisini inceleyen bir alandır. Bireylerin oluşturduğu grupların uyma, ön yargı, yardım etme, sosyal algı gibi süreçleri nasıl etkilediğini açıklamaya çalışır.

Sosyal psikoloji üzerine üniversitelerde yüksek lisans yapan kişiler, bu alanda yapılan bilimsel araştırmalarda görev alabilir. Bu alanda yapılan araştırmaların büyük kısmında deney metodu kullanılır.

3. Eğitim Psikolojisi

Eğitim psikolojisi, her türlü öğrenme ve öğretim faaliyetlerinin bireyi nasıl etkilediğini inceler. Örneğin etkili öğrenme ortamının yaratılması, öğrenmeyi etkileyen faktörlerin belirlenmesi, başarı ve yetenek seviyeleri gibi alanlar bu uzmanlık alanına girer.

Eğitim psikoloğu olmak için bu alanda yüksek lisans eğitimi alarak uzmanlık kazanmak gerekir. Eğitim psikologları DEHB, disleksi, diskalkuli gibi öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerle ve zihinsel engelli, otizmli, Down sendromlu gibi özel gereksinimli bireylerle çalışma noktasında da faaliyet gösterir.

4. Deneysel Psikoloji

Deneysel psikoloji, ölçülebilen insan ve hayvan davranışlarını deney ve gözlem gibi metotlar kullanarak araştıran bir çalışma alanıdır. Wilhelm Wundt tarafından oluşturulan bu alanda insan ve hayvanlar üzerinde çeşitli deneyler yapılır. Psikolojinin çalışma alanları arasında bulunan bu alan, gerek sosyal gerekse bilişsel psikolojinin gelişimine katkı sunmuştur. 

5. Danışmanlık Psikolojisi

Danışmanlık psikolojisi, diğer adıyla psikolojik danışmanlık ve rehberlik, uyum ve gelişim sorunları yaşayan bireylerin topluma kazandırılması ve kendini tanıması için uygulanan teknikleri içerir. Klinik psikolojiye benzese de onun kadar ağır sorunlarla ilgilenmemektedir.

Üniversitelerin PDR Bölümü’nden mezun olan kişiler, bu alanda hizmet verebilir. Çalışma alanları ise eğitim kurumları, sivil toplum örgütleri, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı birimler şeklinde sıralanabilir.

6. Adli Psikoloji

Adli psikoloji, adli vakaların aydınlatılması için sanıklarla görüşme yapmayı, tutukluların davranışlarını değerlendirmeyi, görgü tanıklarının yanılgıya düşmeden cevap vermesini sağlamak için çalışan bir uzmanlık alanıdır. Adli psikolog olmak için mutlaka bu alanda yüksek lisans eğitimi almak gerekir. 

7. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi

Endüstri ve örgüt psikolojisi, işletmelerde çalışanlar ve yöneticiler arasındaki ilişkinin iyileştirilmesi, çalışanların motivasyonu ve kuruma bağlılığı, mobbing gibi konularla ilgilenir. Bu alanda çalışmak için yüksek lisans eğitimi almak gerekir. 

8. Fizyolojik Psikoloji

Fizyolojik psikoloji, vücutta gelişen fizyolojik süreçlerin bireyin ruh halini nasıl etkilediğini inceleyen bir alandır. Tıp bilimi ile yakından ilgilidir. Örneğin hormonlar, nöronlar, sinir sistemi gibi konular bu alana girer. 

9. Biyolojik Psikoloji

Biyolojik psikoloji, biyoloji biliminde kullanılan ilkelerin insan ve hayvandaki genetik, fizyolojik ve gelişimsel alanlara uygulanmasıdır. Örneğin davranış ve beyin, zihin ile beden arasındaki ilişki gibi konuları inceler.

10. Psikometrik Psikoloji

Psikometrik psikoloji, istatistik biliminin yöntemlerini psikoloji biliminde yapılan araştırmalarda kullanmayı içeren bir alandır. Örneğin psikolojik test hazırlamak, testlerin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasını gerçekleştirmek ve deney sonuçlarını analiz etmek için istatistikten yararlanılır.

11. Spor Psikolojisi

Psikolojinin incelediği konular arasında bulunan alanlardan biri de spor psikolojisidir. Sporcuların stres ve kaygı seviyesi, motivasyon düzeyi, takım bilinci, liderlik gibi konular ile ilgilenir. Spor sırasında kişinin sergilediği performansı hangi faktörlerin etkilediğini araştırır. Gevşeme çalışmaları bu alanda sıklıkla kullanılır. Spor psikolojisi alanında çalışmak için yüksek lisans yapmak gerekir.

12. Sağlık Psikolojisi

Sağlık psikolojisi, bu alanda sunulan hizmetlerin bireyin ruh halini ve davranışlarını nasıl etkilediğini inceleyen bir çalışma alanıdır. Kültürel, davranışsal ve psikolojik etkenlerin bedensel ve fiziksel olarak sağlıklı olmayı nasıl etkilediğine bakar.

13. Bilişsel Psikoloji

Deneysel psikolojiden ayrılıp alt çalışma alanı olmaya başlayan bilişsel psikoloji; düşünme, algılama, karar verme, hafıza, dikkat, hatırlama, akıl yürütme gibi zihinsel becerileri araştırır. Örneğin Alzheimer, demans, dil ve konuşma bozuklukları, öğrenme güçlükleri gibi konularla ilgilenir.

14. Gelişim Psikolojisi

Gelişim psikolojisi, insanların anne karnından ölümüne kadar ruh ve beden sağlığı açısından gelişimini inceleyen bir alandır. Gelişim, değişim, olgunlaşma, büyüme gibi kavramları inceler. Gelişim psikoloğu olmak için bu alanda yüksek lisans eğitimi alınmalıdır.

15. Kişilik Psikolojisi

Psikolojinin incelediği konular arasında kişilik de yer alır. Kişilik psikolojisi, bireyi diğerlerinden ayıran özelliklerini araştırır. Klinik uygulamalarda sıklıkla karşımıza çıkan bir çalışma alanıdır. Benlik, kişilik, karakter gibi kavramları inceler.

Bu yaklaşım, insanların kişiliklerinin belirli bir yapıya sahip olduğunu öne sürer ve bu yapıya göre insanların farklı davranış ve tepkiler gösterdiğini iddia eder.

Kişilik psikolojisi, psikolojinin diğer alt dallarıyla da bağlantılıdır. Örneğin, sosyal psikoloji, kişilik özelliklerinin sosyal etkileşimlerde nasıl bir rol oynadığını araştırırken, klinik psikoloji kişilik bozukluklarının tanısı, tedavisi ve yönetimi ile ilgilenir.

Kişilik psikolojisi, çeşitli kişilik teorileri ve testleri ile çalışır. Kişilik teorileri, farklı faktörlerin (örneğin genetik, çevresel etkiler) kişilik özelliklerini nasıl etkilediği konusunda farklı görüşler öne sürerken, kişilik testleri bireylerin kişilik özelliklerini değerlendirmek için kullanılır.

16. Karşılaştırmalı Psikoloji

Karşılaştırmalı psikoloji, hayvan davranışlarının insan davranışlarını anlamaya yardımcı olmak için incelendiği bir alandır. Bu alanda, hayvanların davranışları, laboratuvar ortamında ya da doğal çevrelerinde gözlemlenerek araştırılır. Karşılaştırmalı psikologlar, farklı hayvan türlerinin davranışlarını karşılaştırarak benzerlikleri ve farklılıkları inceleyerek insan davranışlarının nasıl ortaya çıktığını anlamaya çalışırlar.

Böceklerden primatlara kadar birçok canlı türü bu araştırmalar kapsamında incelenir. Örneğin birçok hayvanın sosyal davranışları ve öğrenme süreçleri, insanlarla benzerlikler gösterir. Bu nedenle, karşılaştırmalı psikoloji, hayvan davranışlarından elde edilen bulguların insan davranışları üzerindeki etkilerini ve insan evrimine nasıl katkıda bulunduğunu

KAYNAKÇA:https://istanbulbogazicienstitu.com/blog/psikoloji-nedir

 

PSİKİYATRİ

Psikiyatri bir tıp bilimidir, asıl ilgilendiği alan ise beyin hastalıklarıdır. Bu bölümde; akıl hastalığı, ruhsal rahatsızlıklar, sinirlenme gibi durumlar yer almaktadır. Bu rahatsızlıklar düşünce, hareketler, duygudurum farklılıkları ile kendini belli eder. Psikiyatri bu rahatsızlıkların teşhis ve tedavileriyle uğraşmaktadır.

Freud’a göre çalışan ve sevme becerisi olan kişi insan sağlıklı bir bireydir. Elbette türlü hastalık veren hisler ile günlük yaşamda karşılaşılabiliyor, mücadele etmekte problem yaşanıyor olabilir. Bu durumlar her zaman hastalık belirtisi olarak gösterilemez. Olgunlaşmak, bu durumlar ile mücadele etmek, becerileri geliştirmek için, türlü yöntemlere başvurabilir. Ancak diğer taraftan bakıldığında da ruhsal rahatsızlık sebebi ile de meydana gelmiş olması mümkündür ve böylece önce teşhis ardından tedavi için profesyonel destek almak gerekebilir.
Beyin de öteki organlar gibi rahatsızlanabilir. Bu durumun farklı kalıtımsal yatkınlık ya da çevresel etkenler gibi nedenleri olabilmektedir. Nasıl ki öteki bedensel rahatsızlıklar yaşandığı zaman tedavi yolları aranıyorsa aynı durum psikiyatrik hastalıklarda da yapılabilir. Çünkü ruhsal hastalıklarda erken tedavi tehlikeleri engeller, tedavi olmamak ise yaşamı bozar.

Psikiyatri Nedir?

Psikiyatri bir bilim dalıdır. Asıl ilgilendiği bölüm beyin hastalıkları olarak karşımıza çıkabilir. Bu kısımda gündelik dilde akıl rahatsızlığı, ruhsal hastalıklar, sinirlenme gibi durumlar yer almaktadır. Bu rahatsızlıklar; düşünce, hareket, his farklılıkları ile kendini belli eder. Psikiyatri bu rahatsızlıkların tanı ve tedavi yöntemleri ile ilgilenir. Ruh-zihin gibi terimlerin bedensel fonksiyonlardan bağımsız olduğunu düşünmek yaygın hale gelmiştir. Psikiyatri bölümlerinde psikiyatri uzmanları ve klinik psikologlardan meydana gelen uzman kişiler yer almaktadır. Psikiyatri kliniklerinde çocuk ve ailelere danışmanlık, ergen danışmanlığı, kişiye özel testler, çocuklar için zeka testleri ve gelişim testleri (MMPI, TAT, WISC- R, AGTE) ile oyun terapileri ile birlikte hasta olan kişilerin gereksinimlerine göre destek veren psikoterapi, bilişsel davranışçı terapiler, göz hareketleri yöntemi ile duyarsızlaştırma ve tekrar işleme olarak belirtilen EMDR terapisi uygulanmaktadır.

Psikiyatri Hastalıkları Nelerdir?

Psikiyatri kısa tanımı ile ruh sağlığı ve hastalıkları olarak açıklanabilir. Psikiyatri alanı, çocuk ergen psikiyatri bölümü ve erişkin psikiyatri olacak şekilde 2 kategoride incelenir. Erişkin psikiyatri, 18 yaş ve üstünde olan bireylerde meydana gelen ruhsal rahatsızlıkların teşhis edilmesinde ve tedavisini amaç edinen psikiyatri dalı şeklinde açıklanır. Çocuk ergen psikiyatri bölümü ise, 18 yaşın altında olan çocuk ve ergen kişilerde meydana gelen ruhsal rahatsızlıkların teşhis edilmesi ve tedavinin yapılmasını amaç edinen psikiyatri alanıdır. Belirtilen bu psikiyatri hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Bağımlılık
• Depresyon
• Psikotik bozukluk
• Sosyal anksiyete bozukluk
• İki uçlu duygudurum bozukluğu
• Şizofreni
• Travma sonrası stres bozuklukları
• Anksiyete bozukluğu 
• Obsesif kompülsif bozukluk (OKB)
• Paranoya
• Geriatrik bozukluk (Yaşlılık hastalıkları)
• Uyku problemleri

Çocuk ergen psikiyatri rahatsızlıkları 

• Down sendromu
• Akran zorbalığı
• Otizm
• Öğrenme bozukluğu
• Kaygı problemleri
• Öğrenme zorluğu
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Çocuk ve ergenlerde bipolar bozukluk
• Çocukluk depresyonları
• Karşı gelme bozuklukları
• Okul olgunluğu
• Çocuklarda yeme problemleri
• Çocuklarda tik bozuklukları

Psikiyatri Hastalıkları Tanısı

Psikiyatri hastalıklarının tanısı için kişinin davranış ve duygudurum bozukluklarının bir süre gözlemlenmesi gerekmektedir. Tanı aşamasında görüşme, teşhis muayeneleri ve psikometrik testlerden oluşur. Görüşme sırasında hastaların şikayetleri sözlü olarak uzman ile paylaşılır. Bundan dolayı, psikiyatri rahatsızlıkların teşhisi tedavi kadar önem taşır. Bu rahatsızlıklar semptomlar ile kendini belli eder. Bu semptomlar psikiyatri rahatsızlıklarının teşhisinin belirlenmesinde en önemli etkendir. Bundan dolayı psikiyatri rahatsızlıkların tanısı belirlenirken bu rahatsızlığın nedenleri de araştırılması gereken bir durumdur. Bu durumlar; biyolojik, fizyolojik ve kalıtımsal sebepler ile bağlantılı olabilmektedir. Teşhis koyma sürecin de bir uzmandan destek almak oldukça önem taşır. Uygun tedavi süreci için doğru teşhis gerekmektedir.

Psikiyatri Hastalıkları Tedavisi

Ruh ve beden sağlığı bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Kişilerin bedensel sağlıklarını kaybetmesi kadar ruh sağlığının bozulması da olağan bir durumdur. Her iki durumda da doğru teşhis ve tedavi yöntemi ile kişiler sağlıklarına kavuşabilir. Ruh sağlığının bozulması beden sağlığının da bozulmasına neden olmaktadır. Psikolojik problemler bedensel semptomlar ile kendini belli eder. Ruhsal rahatsızlıkların tedavi edilmesinde genel olarak ilaç kullanılır ve psikoterapi yöntemine başvurulur.  
Psikiyatrik ilaçlar kişinin kendi başına kullanacağı ilaçlar değildir. Fakat rahatsızlık söz konusuysa bir uzman tarafından önerilerek kullanılabilir. Her insan üzülebilir ancak depresyon bir rahatsızlıktır ve bu teşhis ilgili uzman tarafından konulabilir. Ardından kişiye özel ilgili tedavi planı uygulanır. Gerekli olmadığı halde uzun zamanlarda kullanılan antidepresan ilaçları aslında belirli durumlarla sınırlı olmaktadır. Bir diğer durum ise gereksinim duyan bireylerin ilaç tedavisinden uzak durmasıdır, böyle bir durumda tedavi edilmeyen ruhsal rahatsızlığın olumsuz sonuçları ile kişi karşı karşıyadır. Psikoterapi yöntemi de ilaç tedavisinde olduğu gibi ilgili hekim önerisi ile belirlenmeli ve tedavi planlanmalıdır. Bu şekilde tedavide başarı oranı yüksek olabilir.

KAYNAKÇA:https://npistanbul.com/psikiyatri